De marathon van Leiden: een leuk weerzien na 11 jaar

Geschreven op 15 mei 2011.

Op zondag 15 mei 2011 werd in Nederland een aardig loopevenement georganiseerd waarbij lopers konden kiezen uit een 5 km, een 10 km, de halfmarathonafstand  en de volle marathonafstand. Het evenement staat bekend als de marathon van Leiden en werd alweer voor de 21^ste keer gehouden. Naar mijn indruk is het een wat onderbelicht evenement want het parcours over het platteland, door een bosgebied, langs diverse kanalen en grachten en door de binnenstad is erg fraai. Ook de timing in het jaar -het voorjaar- is een gelukkige keuze. Als loper zie je in het buitengebied bontgekleurde weilanden, bloeiende slootkanten, frisgroene bomen met hoog opgaand fluitekruid in het bosgebied. In de binnenstad van Leiden en in het nabijgelegen Zoeterwoude Dorp zie je weer geheel andere dingen: klassieke ophaalbruggen, oer-Hollandse windmolens en fraaie gevelhuizen langs de grachten. Kortom een leuke mix.

Ik heb iets met oude steden. Het is iets ondefinieerbaars en moeilijk onder woorden te brengen. Is het de rijke en doorleefde historie van voorbije eeuwen waar mensen op allerlei gebieden tot bewonderingswaardige prestaties zijn gekomen? Leiden is in de 15e eeuw groot geweest door haar lakenindustrie (= kledingindustrie) en had op dat vlak zelfs een eeuw lang een leidende positie in Europa. Andere bekende lakensteden uit die tijd waren Gent en Brugge. Een ander onderscheidend punt van Leiden betreft de wetenschap die vanaf de 16^e eeuw steeds van grote betekenis is geweest voor de stad. Aan de universiteit van Leiden zijn diverse wetenschappers van naam en faam verbonden geweest. Ik noem hierbij de natuurkundigen Kamerlingh Onnes en Lorentz en de Leidse medicus Boerhaave. Leiden heeft ook bekende Hollandse meesters in de schilderkunst voortgebracht. Rembrandt van Rijn, Jan Steen en Gerrit Dou zijn er geboren. Het is aardig om bij een paar feiten over Leiden en uit de Leidse historie stil te staan. Ik put hierbij deels uit m’n geheugen (jawel, nog uit de geschiedenislessen van m’n basisschool en het VWO), her en der aangevuld met snufjes Wikipedia en hetgeen ik op 15 mei voor, tijdens en na de marathon heb waargenomen. Oftewel: allemaal bronnen van zeer subjectief en discutabel allooi.

De stad Leiden kreeg in 1575 van stadhouder Willem van Oranje een universiteit -de Universiteit van Leiden- de eerste en thans ook de oudste universiteit van Nederland. Het was een blijk van waardering van de stadhouder voor de succesvolle weerstand die de stad bood tegen de twee Spaanse belegeringen van de stad tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568 – 1648). De toenmalige Spaanse koning Filips II had te maken met ernstige frictie in de 17 (welvarende) gewesten in zijn rijk in Noord-Europa (De Lage Landen). Deze gebiedsdelen waren voor Spanje slechts wingewesten. Naast politiek-economische strubbelingen ontstond ook een diepe godsdiensttwist die leidde tot ernstige vervolgingen van degenen die tot het protestantisme waren overgegaan. De Spaanse koning gaf vervolgens een Spaanse landvoogd -hertog Alva- opdracht om de opstandige gewesten desnoods met geweld weer in het gareel te brengen. De Spanjaarden belegerden nogal wat steden in de Lage Landen, zo ook Leiden. Alva wilde met het eerste beleg de stadsbevolking van Leiden uithongeren en de stad zo tot overgave dwingen. Dit beleg begon in oktober 1573 en werd eind maart 1574 onderbroken voor de Slag op de Mookerheide (nabij Nijmegen). Het was een slag die de Oranjegezinden verloren. Het eerste beleg had nog weinig impact omdat het stadsbestuur het beleg al had zien aankomen en had zich daarop voorbereid door grote voedselvoorraden aan te leggen.

Het tweede beleg (onder leiding van Valdez) begon op 26 mei 1574 en verliep geheel anders voor Leiden. Het stadsbestuur had niet verwacht dat de Spanjaarden zouden terugkomen en had ditmaal niet grootschalig voorraden aangelegd om een langdurig beleg te kunnen doorstaan. Gedurende het tweede beleg stierven van de 18.000 Leidenaren naar schatting 6.000 inwoners de hongerdood of aan de pest. Het ontzet van Leiden kwam op 3 oktober 1574, maar niet door een veldslag. De watergeuzen hadden de rivierdijken bij Rotterdam en Capelle aan den IJssel op diverse plekken doorgestoken. Een krachtige najaarsstorm in de nacht van 3 op 4 oktober had het water in de Maas zo hoog opgestuwd, dat grote delen land achter de dijken onder water liepen en de Spanjaarden voor het water moesten wegvluchten. Ook nu nog wordt jaarlijks het vertrek van de Spanjaarden op 3 oktober gevierd met hutspot, haring en roggebrood. Dit feest staat bekend als Leidens Ontzet.

In Wikipedia staat over Leiden het volgende. "De bekendste bijnaam voor Leiden is "de Sleutelstad". Deze naam houdt verband met de twee sleutels in het stadswapen en de vlag. Het Leidse stadswapen bestaat uit een wit of zilveren schild met twee gekruiste rode sleutels. Het wapen verwijst naar Sint Pieter, de schutspatroon van de stad én naamgever van de voornaamste kerk in Leiden: de Pieterskerk. Petrus zou van Jezus de sleutels van de hemel hebben ontvangen. De Leidse sleutels hebben overigens grote gelijkenis met de twee sleutels in de vlag van het Vaticaan. De Leidse vlag is bestaat uit drie horizontale banen rood-wit-rood met in het midden een rode cirkel met twee rode gekruiste sleutels. Deze vlag was tijdens de marathon vrij veel te zien in de binnenstad."

Op 11 juni 2000 had ik de voor de eerste keer deelgenomen aan marathon van Leiden, tezamen met gouwe ouwe roadrunners Menno Halma en Marco Hoek. Een andere gouwe ouwe -Gerrit Ligtenberg- begeleidde ons op de fiets. Ik had toen een prachtig startnummer: nr. 1000. Deze marathon was de derde in de reeks maandelijkse marathons waarmee ik in april 2000 bij wijze van experiment was begonnen. Ik maakte destijds nog geen foto’s tijdens de marathon, zelfs nog niet met een analoge compact camera. De deelname in 2011 zou daarom een prima gelegenheid zijn om de marathon alsnog uitgebreid fotografisch te documenteren. Ik herinner me de marathon in 2000 als een mooie marathon. Het parcours in 2000 bestond uit één grote ronde door diverse plaatsen in de omgeving zoals Leiderdorp, Oegstgeest en Zoeterwoude Dorp. Ook was het erg gezellig tijdens die marathon omdat er een stratencompetitie in Leiden en omgeving gaande was wie de leukst versierde straat had. In juni 2000 was namelijk het EK voetbal bezig en Nederland moest die dag gaan spelen tegen Tsjechië. De wedstrijd stond onder leiding van de markante Italiaanse scheidsrechter Collina die geen enkele haar op/aan zijn hoofd had en heel indringend en dreigend met zijn ogen en gelaatsuitdrukkingen kon communiceren. Het werd een zinderende wedstrijd die Nederland nipt (met een strafschop vlak voor tijd) won. Die voetbalwedstrijd heb ik na afloop van de marathon in een supergezellige Leidse kroeg vlakbij het marktplein bomvol in oranje uitgedoste supporters bijgewoond. Daar heb ik het oranjevirus bij EK’s en WK’s opgedaan.

In verband met het toenmalige EK hingen in de straten veel oranje of rood-wit-blauwe slingers en hingen veel vlaggen uit. De toeschouwers zaten vaak met groepen bij elkaar in de tuin onder het genot van een drankje en moedigden de lopers op een heel persoonlijke wijze aan door hen met de voornaam aan te spreken. Ik weet niet hoe vaak ik heb gehoord: “Zet ‘m op Raymond, het ziet er goed uit!” In het begin was ik daarover verbaasd. Hoe kunnen wildvreemden weten hoe ik heet?  M’n startnummer bevatte alleen een getal en geen naam. Maar het kwartje viel al gauw. Diverse lokale kranten hadden namelijk paginawijd de namen van de deelnemers bij de startnummers vermeld. Verder kan ik me van de editie uit 2000 nog herinneren dat het in 2000 erg mooi weer was en dat ik de marathon met een tijd van 3.36.32 nog redelijk snel had gelopen. Dit alles bij elkaar genomen, stond deze marathon bij mij te boek als een leuk evenement dat zeker de moeite waard is om na verloop van jaren nogmaals te gaan doen. En er was nog een ander parallel met 2000. Ook nu speelde voetbal op de achtergrond mee. Op 15 mei 2011 speelde FC Twente en Ajax -de nummers een en twee in de voetbalcompetitie- in de laatste speeldag van de competitie om de eerste plaats. Dat de beslissing tussen de twee hoogst geplaatsten pas in de laatste speeldag van de competitie zou vallen, was werkelijk uniek in de Nederlandse voetbalgeschiedenis. Ik overwoog om bij deze marathon na afloop weer een Leidse kroeg op te zoeken om de wedstrijd te zien, maar heb er uiteindelijk toch vanaf gezien. Er heerste toch geen voetbalsfeer op straat….

Bij een marathontrip kom je wel eens roadrunners en bekenden tegen, zo ook hier. Op weg naar de Pieterskerk (de Grote Kerk van Leiden) waar de startnummeruitgifte was,  kwam ik onverwacht een ouwe bekende van m’n ultralooptrips tegen: Bertus van Elburg. Bertus had ik in 2010 tweemaal bij een ultraloop ontmoet: eerst in april bij de Two Oceans Run in Zuid Afrika (56 km) en vervolgens in juli bij de Veluwezoom Loop (50 km). Hoe groot kan een toeval zijn? In de Pieterskerk ontmoette ik Arjan Bos. We hadden daar afgesproken om elkaar te treffen. Arjan behoort inmiddels ook al tot het legioen marathonverzamelaars en is serieus bezig zich te ontwikkelen tot een heuse ‘marathon maniac’. De eerste schrede voor de bronzen status had hij al in april gezet op de marathon van Rotterdam. Een marathonloper kwalificeert zich voor de bronzen status (één ster op de schaal van tien) door binnen 90 dagen drie marathons te doen. Leiden werd voor Arjan de tweede schrede en als laatste staat Luxemburg in juni op het programma.

Een loper kan voor een bepaalde maniakale status zich op drie manieren kwalificeren. De criteria voor de loopmaniakken zijn te vinden op: www.marathonmaniacs.com/criteria.html. De schrijver dezes staat al sinds enkele jaren stabiel met vier sterren op iridium (een voor mij onbekend edelmetaal, maar wat kennelijk edeler is dan goud). Daarvoor is onder meer nodig dat je in een jaar tijd ten minste negen marathons in negen verschillende landen loopt. Met m’n (iets meer dan) maandelijkse loopfrequentie op sterk uiteenlopende loopbestemmingen haal ik net de vier sterren. Het maximaal aantal sterren dat is te behalen bedraagt overigens tien. Dat is de titanium status. In Nederland ken ik één persoon die deze hoogste status heeft. Hij is een werkelijk loopfenomeen en organisator van diverse ultralopen: Willem Mütze uit Heerlen. Eind 2009 had hij meer dan 1000 (!) marathons en ultralopen volbracht. Tijdens de marathon van Leiden ontmoette ik een Canadees die ook al ver gevorderd was op de ranglijst en nu acht sterren had. De beste man had al 369 marathons gedaan en had nu de platina status. Daarvoor is het nodig om in één jaar tijd tussen 45 en 51 marathons te lopen. In de maand mei ging hij in Europa maar even vijf marathons doen….. Ik bedoel maar.

De startnummeruitgifte in de Pieterskerk verliep vlot. Dat de startnummeruitgifte op deze locatie was, was een opsteker. Het gaf mij de gelegenheid om de fraai gerestaureerde Pieterskerk nu eens van binnen te bekijken. Om even na tien uur vertrokken Arjan en ik naar het startpunt aan de Breestraat, zeg maar de Coolsingel van Leiden. Om half elf viel het startschot en het looppubliek kwam in beweging. Na 4 minuten en 11 seconden startvertraging passeerde ik de startstreep, pal voor het stadhuis van Leiden. De weersomstandigheden waren perfect om te lopen: het was op dat moment ca 14 graden, half bewolkt en er stond een heel licht briesje. Het wolkendek zag er zo nu en dan wel dreigend uit maar het bleef droog. In de hemelsblauwe lucht dreven grote witte wolken die aan de onderkant vlak en loodgrijs waren. Het geheel leverde een opmerkelijk kleurencontrast op en kon zo model staan voor de kenmerkende Hollandse luchten op schilderijen uit de Gouden Eeuw. De eerste zes kilometers hebben Arjan en ik samen opgelopen. Nou ja samen….. Ik heb ik het begin vrij ruimhartig gefotografeerd en moest behoorlijk slalommen in het deelnemersveld om weer bij Arjan te komen. Uiteindelijk maakte ik tijdens de marathon 450 foto’s.

Langs het parcours was het op diverse plaatsen heel gezellig. Het eerste punt was aan de lange weg vanuit Leiden naar Hazerswoude Dorp waar aan de rechterzijde een lange rij oudere woningen staan en aan de linkerzijde een vaart. De meeste bewoners hadden vlaggen uitgehangen en zaten in de tuin. Een stuk verderop in het centrum van het dorp stond ook veel publiek langs de kant. Een heel gezellig punt lag midden in de weilanden even voorbij Hazerswoude Dorp bij een boerderij. Daar was een grote partytent opgezet en speelde een live muziekband opzwepende muziek. Als ik de foto’s van al die enthousiaste en lachende mensen op m’n computer zie, dan spat het plezier van het scherm af. Een ander gezellig punt is net voorbij de Morspoort. Het is een van de twee overgebleven stadspoorten van Leiden. De Zijlpoort is de ander overgebleven poort. De straat direct rechts na de Morspoort (Jacob Catslaan) is over enkele honderden meters lengte overhangen met slingers en andere attributen. Ook staan daar mensen rijendik langs de kant. Bovenop de weg in het Glazen Huis speelde een muziekkapel. Het meeste publiek staat -hoe kan het ook anders?- bij de laatste honderden meters voor de finish bij de Vismarkt.

De marathon van Leiden bestaat uit twee rondes van 21,1 km. Bij dit loopevenement ligt de nadruk sterk op de halve marathonafstand. Dat was al te zien toen ik aan m’n tweede ronde begon en werd daarna bevestigd door de uitslagen op de hele en halve marathon. Bij aanvang van de tweede ronde liep ik door afgezette maar vrijwel lege straten. Op de Korevaarstraat (die overgaat in de Breestraat) zag ik over een stuk van honderden meters voor mij slechts twee andere marathonlopers lopen. Ik kreeg het gevoel alsof ik vlak voor de bezemwagen liep terwijl ik op het schema van 4 uur liep. Maar goed, dit had ook weer zijn voordelen. Ik kon nu foto’s nemen van het parcours en omgeving zonder een bontgekleurde stoet lopers in m’n gezichtsveld. Met een bruto eindtijd van 4.09.48 kwam ik over de finishlijn. Daarmee behaalde ik plaats 231 van de 324 gefinishte marathondeelnemers. Arjans bruto eindtijd was 4.43.18 (plaats 312).

Volgen nu wat gegevens voor de statistieken: de winnaar bij de heren was de Marokkaan Abdelkrim Boubkert met 2.14.40. Bij de dames finishte de Ethiopische Marshet Jimma Abo met een tijd van 2.39.08 als eerste. Van de 2754 halfmarathonlopers was de Keniaan Nathaniel Kipkosgei met een tijd van 1.01.25 eerste op deze afstand. In totaal deden over alle afstanden 8.850 lopers mee. Voorwaar een mooi resultaat. Met heel veel genoegen kijk ik terug op deze marathon. Ik hoop dat dit loopevenement nog vele jaren doorgaat want ik zag veel plezier onder de mensen. Rondreizende marathontoeristen als ik lopen graag op aansprekende locaties. Het zou daarom leuk zijn als ook andere middelgrote historische steden een mooi loopevenement zoals in Leiden gaan organiseren. Een Delft, Gouda, Dordrecht, Middelburg, Haarlem of een Alkmaar vormen een welkome aanwinst in elke marathonverzameling. Wie weet hoe de toekomst op dit punt gaat (ver)lopen.

Raymond

Link naar foto-album

Tags: Stedenmarathons