Dobryj Den Moskva / Hallo Moskou

Geschreven op 09 september 2001.

Moskou, een stad met een magische klank. Wat moet je daar nu bij voorstellen? Ikzelf kreeg visioenen van streng uitziende kolossale gebouwen van onder meer Stalin-gotiek (suikertaartstijl), het Kremlin met de welbekende vijf ui-vormige koepels, strak paraderende soldaten, rokende auto’s en wachtende rijen mensen voor de winkels. Dat beeld bleek anno 2001 hopeloos achterhaald te zijn. Maar goed, dat weet je pas achteraf. Moskou prikkelde niet alleen de nieuwsgierigheid van mij, maar ook van diverse andere Road Runners waaronder Kees, Tom, Erwin, Bonny, Pim, Willem en vier vrienden en collega’s van ons (Frank, Alex, Erna en Sjoerd) en ik. Deze Raad van Elf ging een onbekend avontuur tegemoet.

(Voor de lezer. In 2001 maakte ik nog geen foto's met een digitale camera. Pas in oktober 2004 ging ik digitaal. Van de  marathoneditie van 2001 zijn daardoor slechts enkele foto's beschikbaar en deze staan bovenaan dit verslag. In 2006 heb ik de marathon van Moskou weer gedaan. Het was een leuk weerzien. De meeste foto's die u ziet, zijn van de 2006-editie.)

De aanloop tot de reis was ronduit hectisch. Dat begon al met het regelen van onze visa. Het zelf regelen van een visum is een uiterst weerbarstige en een nogal dure aangelegenheid. Een visum kan je pas aanvragen als je een ‘uitnodiging’ vanuit Rusland hebt. Het versturen van uitnodigingen is streng gereguleerd en degene die daartoe bevoegd is, moet óók nog over een geldig contract beschikken met het Russische Ministerie van Buitenlandse Zaken. Zo kon tot onze verbazing de Moskouse marathonorganisatie ons geen geldige uitnodigingen toezenden. Onze finale conclusie is dat het uiteindelijk toch het beste is om een visum te laten verzorgen door een reisorganisatie en jezelf een boel frustraties en verloren tijd te besparen.

De vliegtickets hadden we bij Ruslands nationale trots, de Aeroflot, besteld. Deze maatschappij bleek namelijk de beste keuze te zijn voor een directe vlucht naar Moskou. Ook de prijs van een ticket (f 535,- retourtje excl. luchthavenbelasting) viel best mee. Aeroflot bleek inmiddels heel klantgericht te zijn. Zo mochten we tegen de formele regels en reisvoorwaarden in toch nog het vliegticket dat was bestemd voor Tuur overzetten op naam van Willem. Klasse!

Onderdak hadden we voor twee dagen vooraf geregeld bij een G&R Hostel Asia, een jeugdherberg in een buitenwijk van Moskou. Dit hostel, en ook een ander hostel in Sint Petersburg, verleenden ons alle medewerking om de steeds weer nieuwe obstructies van het zeer starre Russische consulaat in Den Haag ongedaan te maken. Voor de andere dagen wilden we de vrijheid behouden om elders in de stad onderdak te kunnen regelen. Formeel kan dat niet, maar als je het eerste hotel laat verklaren dat je de hele reis daar zult overnachten én de overnachtingen reeds vooruit hebt betaald, behoudt je die vrijheid wel. De hostels in Sint Petersburg en Moskou waren zeer vertrouwd met die werkwijze.

Uiteindelijk brak de grote dag aan. Op zaterdagochtend 8 september togen we met zijn achten op pad. Kees, Tom en Erwin waren de week daarvóór al met de auto vertrokken en zouden eerst via Zweden, Estland en Sint Petersburg naar Moskou reizen. De incheck op Schiphol was snel gedaan en de vliegreis zelf verliep ook voorspoedig. We vertrokken even voor 3 uur in de middag en kwamen even na acht uur (lokale tijd) aan. Effectief is het ongeveer 3,5 uur vliegen plus twee uur tijdsverschil met Moskou.

De douane op de luchthaven Sheremetjevo in Moskou was een crime. We hebben ongeveer anderhalf uur in de rij gestaan voor paspoortcontrole. Deze controle was streng. Zo werd een vriendelijke dame met baby op haar arm naar achteren gehaald omdat kennelijk iets niet in orde was met haar pas. Na het passeren van de douane werden we als onwetende toeristen vervolgens belaagd door een zwerm taxichauffeurs die hun diensten wilden aanbieden. Onze reisgidsen hadden al geadviseerd hier vooral niet op in te gaan vanwege hun beruchte reputatie en afzetterspraktijken. Dat bleek niets te veel gezegd. Voor het vervoer van onze groep naar het Hostel vroeg men 120 dollar (bijna f 300,-). De afstand beliep weliswaar ca 70 km maar toch bleef het een fors bedrag. Mijn aanbod om ons voor 50 dollar te vervoeren was kennelijk niet interessant voor hen. Dat was achteraf maar goed ook, want met de bus en de metro zijn we gezamenlijk voor het megabedrag van zegge en schrijve ad f 15,- bij het Hostel aangekomen. Openbaar vervoer in Moskou kost bijna niets!

De metro is een belevenis op zichzelf. De metrostations zijn vaak een bezienswaardigheid vanwege de vaak prachtige decoraties op de stations. Verder komt binnen de 1-2 minuten al weer de volgende metro aan. Haast hebben is dus niet nodig. Overigens vervoert het Moskouse metronet meer reizigers dan de metronetten van Londen en New York tezamen. Maar ja, Moskou is een dijk van een stad van 9 miljoen inwoners en het autobezit is nog niet zo wijd verbreid als in het Westen. Niettemin, van het metronet van Moskou kan het Westen wat betreft de veiligheid, discipline, de afwezigheid van die eeuwige grafitti en de hoge reisfrequentie nog wel wat opsteken.

Bij aankomst bij het Hostel kwamen we Kees, Tom en Erwin tegen. Zij waren daar zojuist aangekomen en hadden een voorspoedige reis gehad. Het Hostel was geheel anders dan we hadden verwacht. Op internet zag het heel professioneel uit en de reacties op onze mails waren vlot. Hoe anders was de werkelijkheid. Het Hostel lag op de 15e etage van een oud Sovjet flatgebouw in een troosteloze voorstad. De kamers waren slecht onderhouden, het meubilair al vier keer afgeschreven en kakkerlakken waren royaal aanwezig in de douches. Kortom een vreselijke aggenebbeszooi. Op onze verdieping lag bij de liften nóg ouder meubilair opgeslagen. De receptionist was overigens een goeie vent, kennelijk een student, en sprak uitstekend Engels. Dat laatste is geen vanzelfsprekendheid want de communicatie met de doorsnee Rus verloopt met handen en voeten. Jongeren en de meer ontwikkelde Russen zijn hierop een uitzondering. In de bar op de begane grond dronken we nog een Russisch biertje op de behouden aankomst en kort daarna zijn we te ruste gegaan. Zondag 9 september was namelijk de dag waar het allemaal om begonnen was, de dag van de marathon.

De zondag begon regenachtig. We gingen met de metro naar de start, vlakbij het Rode Plein. Kees en ik sloten nog een weddenschap af. Beide gingen we onze 25e marathon lopen, een jubileummarathon. De winnaar zou een fles Russische wodka krijgen. Langs de rivier de Moskva, waarnaar de stad is vernoemd, maakten we nog een paar foto’s met onder meer een stalin-wolkenkrabber op de achtergrond. Daarna haastten we ons naar de startplek. We waren daar goed en wel aangekomen of het startschot viel.

Het deelnemersveld bestond nagenoeg geheel uit Russen. We hebben voor de start nog met een Duits stel gesproken dat ook de marathon ging lopen en onderweg heb ik sporadisch Engels gehoord. Verder hoorde je alleen maar onverstaanbaar Slavisch. De deelnemers waren allemaal serieus gekleed op één na. Er liep een man mee met een maliënkolder over zijn T-shirt. Een maliënkolder is een ijzeren beschermingsvest dat bestaat uit ringen. Ridders in de Middeleeuwen droegen veelal zo’n ‘kledingstuk’ om niet verwond te worden door het zwaard van de tegenstander. Wat zijn beweegreden was om zo’n zwaar ongemakkelijk zittend object mee te zeulen, was me niet duidelijk.

Het aantal deelnemers aan de marathon was niet groot. Ik schat het aantal op een kleine 1.500 man/vrouw. Ook qua amusementsgebeuren is het (nog) geen grote happening voor de stad. Dat zal enerzijds aan het bescheiden aantal deelnemers liggen, maar ook aan het parcours dat vrijwel alleen langs de rivier Moskva loopt en niet langs bekende bezienswaardigheden zoals het Rode Plein, het Kremlin en Gorki Park. Verder denk ik dat het (bewust ?) terughoudende toeristenbeleid van de Russische overheid hier ook zijn invloed doet gelden.

De eerste kilometers gingen voorspoedig. Onderweg kwamen we onze supportersgroep diverse keren tegen. De route langs de rivier is wel aardig. Op bepaalde punten heb je een fraai uitzicht en langs de rivier staan enkele bezienswaardigheden zoals een 30 meter ijzeren monument in de vorm van een klassiek zeilschip met tsaar Peter de Grote als zeevaarder ervoor. Ook loop je voor een gedeelte langs de rode Kremlinmuren. Het Kremlin is anders dan wij in het Westen denken. Het is een driehoekig stadsdeel ommuurd door hoge muren met daarbinnen een aantal regeringsgebouwen, een groot congrescentrum voor de vroegere partijcongressen, enkele historische kathedralen en een park. Ook staan langs de rivier diverse Russisch orthodoxe kerken met de welbekende uivormige koepels en één van de zeven Stalin-wolkenkrabbers. Verder zie je aan de overzijde van de rivier het Gorki-park liggen met onder meer ook kermisattracties zoals het reuzenrad en een space shuttle.

Na 24 km gaf ik Kees te kennen dat het tempo voor mij toch te hoog lag. Ik moest lossen. Dit betekende overigens nog niet dat ik de fles wodka nu al kwijt was. Deze situatie behoorde inmiddels al tot het standaard looppatroon van Kees en mij. Ook bij Apeldoorn, Diever, Rotterdam en Brugge liep Kees vóór mij, maar als het herstel bij mij vroeg genoeg zou inzetten, dan kwam ik alsnog eerder over de finish. Dit jaar liep Kees sneller in Diever en Brugge, maar Apeldoorn en Rotterdam waren weer van mij. Aan wie ging nu Moskou toebehoren? Wie won deze historische slag van de oude diesels?

Op 26 km zat ik helemaal stuk. Bananen en chocolade sorteerden weinig effect meer. Gelukkig kwam ik kort daarna onze supportersgroep tegen. Tom kwam al sprintend langszij en gaf me een mueslireep. Dat was een gouden zet. Ik voelde kort daarna weer kracht in m’n benen terugkomen en kon weer het oude tempo oppakken. Niet ver voor het keerpunt op de 31 km kwam ik Kees in tegengestelde richting tegen en bemerkte tot m’n tevredenheid dat het gat tussen ons niet was gegroeid maar mogelijk zelfs was verkleind. Op ongeveer het 34 km-punt stond de supportersgroep er weer. Kees was er ook en had zelfs op mij gewacht. Een heel sympathiek gebaar. Weer kreeg ik een mueslireep en deze reep bracht uiteindelijk de beslissing. Nogmaals voelde ik me behoorlijk aangesterkt en kon nu zelfs het oude tempo aangeven. Na 36 km kreeg Kees het zwaar en moest lossen. Brandstofgebrek was hier debet aan. Zelf ben ik de laatste 6 km zonder kleerscheuren doorgekomen en kwam ook weer de Duitse deelnemer tegen. Ik had gehoopt binnen de 3.45 uur te kunnen finishen, maar vanwege de eerdere inzinking was dat niet meer mogelijk. Uiteindelijk kwam ik op iets meer dan 3.51 uur binnen en Kees op 4.01 uur. Kees en ik hebben we ons niet laten vereeuwigen met onze plakken op het Rode Plein. Dat was op dat moment te ver lopen. De foto van ons is niettemin toch markant vanwege onze blauwe plastic gewaden/jassen met capuchons. Elke deelnemer kreeg zo’n jas aangereikt om afkoeling na de finish te voorkomen.

Die zondagavond zal ons lang bijblijven. ’s Avonds waren we teruggekeerd naar het Hostel met de bedoeling om in de buurt nog wat te drinken. We kwamen niet verder dan de bar op de begane grond. Er was wat lokaal volk aanwezig en verder kwamen regelmatig hooggehakte dames binnen met korte rokjes en uitdagende panty’s. Deze dames bedienden hun klanten ergens binnen in het gebouw. Tegenover de barjuffrouw betoonden we ons zeer innemend: binnen een uur hadden we de bar van de biervoorraad afgeholpen. Daarna stapten we over op Ruslands nationale drank, de wodka. De bar had verschillende soorten wodka op de plank staan en die wilden we allemaal proeven. We zaten aan twee tafels en mijn tafel had de smaak goed te pakken. Om de tien minuten haalden we een nieuw rondje wodka en het spul dronk weg als water. (Wodka betekent in het Russisch overigens watertje). Later vonden we het geloop naar de bar wat bezwaarlijk worden en zijn toen overgestapt op flessen wodka.

Onze stemming in de bar werd steeds luidruchtiger en toen iemand van ons van zijn stoel lazerde, verzocht de bewaker in de hal ons ons wat rustiger te gedragen. Na een uurtje wat braver te zijn geweest gingen we naar onze kamers. Pas nadat we opstonden werd duidelijk wat het effect van wodka was. Strompelend zijn we naar de liften gegaan. Mijn lift vond ik nogal eigenwijs want hij stopte steeds op etages waar ik niet moest zijn, maar toch, na een kwartiertje kwam ik bij mijn kamer aan. Toen ik binnenkwam was zojuist een van mijn kamergenoten zijn maaginhoud met wodka aan het legen in de WC. Op de kamer naast ons vonden soortgelijke taferelen plaats. Deze wodkadrinkers hadden het ook stevig te pakken. Eentje zat op het bed en maakte met de handen hele vlugge vliegbewegingen zoals een vogel dat doet, en een ander lag gestrekt in de badkamer. Kortom wij westerlingen zijn niet als de Russen en we moeten vooral niet proberen hun drinkwijze (tempo) te volgen. De dagen daarna waren we behoorlijk brak. Lopen in de stad ging prima maar alcohol was gedurende twee dagen daarna taboe.

Maandagmiddag namen we intrek in een hotel in midden in het centrum. Erwin had ons deze suggestie gedaan en dat bleek een uitstekende keuze te zijn. Ook wist hij de plotseling gerezen problemen met de receptie op te lossen. Qua prijs was het even duur als het Hostel ( f 40,- per nacht) en dat op een paar honderd meter lopen van het Rode Plein! De kamers waren ruim en schoon en je had zelfs radio en tv. Het hotel was een karakteristiek groot gebouw van vóór de Revolutie met lange gangen die zo breed waren als straten. We waren nu onafhankelijk van de metro en konden voortaan net zo laat thuis komen als we wilden.

De dagen daarna hebben we ons prima vermaakt. We hebben veel gewandeld door de stad en het avondprogramma was steeds gevuld. Zo hebben we onder meer de UEFA-CUP wedstrijd bijgewoond tussen de Belgische club Anderlecht en Lokomotiv Moskou. De wedstrijd bleef onbeslist bij 1-1. Vlak vóór de wedstrijd hoorden we via de omroeper van de verschrikkelijke vliegtuigaanslagen in New York en Washington. De eerlijkheid gebied me te zeggen dat de meelevendheid op dat moment in het stadion niet bepaald groot was. De voorgenomen minuut stilte werd al na een paar seconden verstoord door een Rus uit het publiek. Hij riep iets anti-Amerikaans en het publiek begon massaal te lachen. Ik houd het erop dat men op dat moment zich niet realiseerde wat de omvang van de ramp was, want de dag daarna lag al een groot bloementapijt voor de Amerikaanse ambassade in Moskou.

Naast de voetbalwedstrijd bezochten we ook het beroemde Bolsjoi Theater. Dat is een zeer fraai operagebouw dat qua ambiance zich goed kan meten met de Wiener Staatsoper. In het Bolsjoj Theater speelde de Russische opera Ivan Sussanin. Het is een klassiek, historisch stuk dat gaat over de perikelen in Rusland in het begin van de 17e eeuw in hun strijd tegen het toen machtige Polen. De opera was heel aardig en de kostuums van het operagezelschap waren indrukwekkend.

Ook hebben we een balletvoorstelling bijgewoond in het congresgebouw in het Kremlin. Onze zitplaatsen waren op de eerste rij en hadden een perfect zicht. Het balletgezelschap gaf een uitstekende voorstelling met staande ovaties tot slot. Het laatste onderdeel van het avondprogramma bestond uit een voorstelling van het Moskouse Staatscircus. Dit circus heeft een vast onderkomen en gaf een goede show met acrobaten.

Het voert te ver om alles goed te beschrijven wat in die acht dagen is gebeurd. We hebben, ondanks de vreselijke tragiek in de Verenigde Staten, de dagen daarna toch nog durven en kunnen genieten. Natuurlijk dachten we veel aan het drama, maar doordat je niet in je normale, bovendien niet-Westerse omgeving bent, krijg je automatisch toch een zekere afstand tot het gebeuren. Het is dan geoorloofd om toch deel te nemen aan leuke activiteiten zonder banaal of egoïstisch te worden. Zelfs de marathon van New York gaat op 3 november aanstaande gewoon door, en wel om het moreel van de New Yorkers te sterken.

Terugkijkend kan ik zeggen dat dit toch de meest afwisselende marathontrip is geweest tot nu toe. In Moskou is veel te zien, veel te beleven en al veel veranderd. Ik denk dat de stad binnen tien jaar zal uitgroeien tot een bruisende Europese metropool. De huidige burgemeester Loezjkov heeft in de afgelopen tien jaar daartoe al een goede aanzet gegeven met veel dynamiek en de herbouw van diverse historische gebouwen. Moskou staat namelijk nu al goed op de kaart. Wel hoop ik dat de Russen zich minder uitbundig zullen overgeven aan de commercie. Veel historische plekken worden namelijk ontsierd door schreeuwende reclames en ongepaste negotie. Het Expopark met markante paviljoens uit het communistische tijdperk is daarvan helaas een treffend voorbeeld . De Russische bevolking had schoon genoeg van de armoede die door het communisme was ontstaan. Dat kan ik me best indenken. Maar dat men een stuk landsgeschiedenis met voeten treedt met de verkoop van toeristenprullaria, witgoedrommel en mobieltjes etc. en uitgerekend op een plek die bijna religieuze betekenis had voor oprechte communisten, dat was een pijnlijke constatering, zelfs voor een westerling. Binnen tien jaar kom ik nog eens terug, mogelijk gecombineerd met weer een marathon. Ik ben benieuwd hoe de zaken er dan voor zullen staan en hoop een welvarend en evenwichtig land terug te vinden.

Tegen Moskou zou wil ik zeggen: Moskva, Da sviedanja! Hou je haaks en tot de volgende keer!

Raymond  

 Link naar foto-album

Tags: Stedenmarathons